Chemistry 13

เกลือ Salt

เกลือเป็นสารประกอบไอออนิก ประกอบด้วยไอออนบวก (แคตไอออน) และไอออนลบ (แอนไอออน) ยกเว้น OH^- ตัวอย่างเช่น NaCl ประกอบด้วยโซเดียมไอออน (Na⁺) และคลอไรด์ไอออน (Cl^-) แบเรียมซัลเฟต (BaSO₄) ประกอบด้วยแบเรียมไอออน (Ba²⁺) และซัลเฟตไอออน (SO₄^2-) เกลือ NaCl ละลายในน้ำได้ดีและให้ Na⁺ และ Cl^- แต่เกลือ BaSO₄ เป็นเกลือที่ไม่ละลายน้ำ ทำให้สารละลายของเกลือ NaCl นำไฟฟ้าได้ดี แต่สารละลายของเกลือ BaSO₄ ไม่นำไฟฟ้า 

เราอาจจำแนกเกลือออกได้เป็นประเภทต่างๆ ดังนี้

1.เกลือปกติ (Normal salt)

เกลือปกติเป็นเกลือที่ไม่มีไฮโดรเจนหรือไฮดรอกไซด์ไอออนที่อาจถูกแทนที่ ดังนั้น จึงประกอบด้วยไอออนบวกคือโลหะ หรือกลุ่มธาตุที่เทียบเท่าโลหะ เช่น NH₄⁺ (แอมโมเนียมไอออน) กับไอออนลบซึ่งเป็นอนุมูลกรด (Acid radical) ตัวอย่างของเกลือปกติ เช่น NaCl, K₂SO₄ , Ca₃(PO₄)₂ , NH₄NO₃ , (NH₄)₂SO₄ , ZnSO₄ เป็นต้น

2.เกลือกรด (Acid salt)

เกลือประเภทนี้มี H อะตอมอยู่ในโมเลกุลของเกลือ ซึ่งสามารถไอออไนซ์ได้ (แตกตัวเป็นไอออนได้) เช่น NaHSO₄ , NaHCO₃ , Na₂HPO₄ , NaH₂PO₄ เป็นต้น

3.เกลือเบสิก (Base salt)

เกลือประเภทนี้มีไอออนลบ OH^- และไอออนบวก เช่น Pb(OH)Cl, Bi(OH)₂Cl เป็นต้น

4.เกลือสองเชิง (Double salt) 

เกิดจากเกลือปกติสองชนิดรวมกันเป็นโมเลกุลใหญ่ เช่น K₂SO₄ , Al(SO₄)₃.24H₂O เป็นต้น

5.เกลือเชิงซ้อน (Complex salt)

ประกอบด้วยไอออนลบที่ไอออนเชิงซ้อน เช่น K₃Fe(CN)₆ เป็นต้น 

การเรียกชื่อเกลือ

1.ให้อ่านโลหะแล้วตามด้วยอนุมูลกรด เช่น
NaCl = โซเดียมคลอไรด์
KI = โพแทสเซียมไอโอไดด์
MgS = แมกนีเซียมซัลไฟด์

ถ้าอนุมูลกรดมาจากกรดที่ลงท้ายด้วย ous ต้องเปลี่ยนเป็น ite แต่ถ้าลงท้ายด้วย ic ต้องเปลี่ยนเป็น ate เช่น

Na₂CO₃ = โซเดียมคาร์บอเนต
Ca₃(PO₄)₂ = แคลเซียมฟอสเฟต
K₂SO₄ = โพแทสเซียมซัลเฟต
Na₂SO₄ = โซเดียมซัลเฟต

2.ถ้าโลหะมีเลขออกซิเดชัน (ประจุไฟฟ้า) มากกว่า 1 ค่าให้บอกไว้ในวงเล็บหลังโลหะนั้น แล้วอ่านตามด้วยอนุมูลกรด เช่น

Fe(NO₃)₂ = ไอร์ออน (II) ไนเตรต
Fe(NO₃)₃ = ไอร์ออน (III) ไนเตรต
SnCl₂ = ทิน (II) คลอไรด์
SnCl₄ = ทิน (IV) คลอไรด์

วิธีการเตรียมเกลือ 

1.เตรียมจากปฏิกิริยาระหว่างกรดกับเบส

กรด + เบส  เกลือ + น้ำ

เช่น HCl (aq) + NaOH (aq)  NaCl (aq) + H₂O (l)
H₂SO₄ (aq) + Ba(OH)₂ (aq)  BaSO₄ (s) + 2H₂O (l)

“เกลือที่เกิดจากกรดและเบสทำปฏิกิริยากัน ไอออนบวกของเกลือจะมาจากเบส ส่วนไอออนลบของเกลือมาจากกรด”

เกลือที่เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างกรดกับเบส แบ่งออกได้เป็น

1.1 เกลือที่เกิดจากกรดแก่และเบสแก่ ตัวอย่างเช่น
- NaCl เกิดจากกรด HCl กับเบส NaOH,
HCl (aq) + NaOH (aq)  NaCl (aq) + H₂O (l)
- Ca(NO₃)₂ เกิดจาก HNO₃ และ Ca(OH)₂
HNO₃ (aq) + Ca(OH)₂ (aq)  Ca(NO₃)₂(aq) + H₂O (l)

1.2 เกลือที่เกิดจากกรดอ่อนกับเบสแก่ เช่น
- NaClO เกิดจาก HClO และ NaOH
HClO (aq) + NaOH (aq)  NaClO (aq) + H₂O (l)
- Ba(C₂H₃O₂)₂ เกิดจาก C₂H₃O₂H และ Ba(OH)₂
C₂H₃O₂H(aq) + Ba(OH)₂(aq)  Ba(C₂H₃O₂)₂(aq) + H₂O (l) 

1.3 เกลือที่เกิดจากกรดแก่กับเบสอ่อน เช่น
- NH₄Cl เกิดจาก HCl กับ NH₃
HCl (aq) + NH₃ (g)  NH₄Cl (aq) + H₂O (l)
- Al(NO₃)₃ เกิดจาก HNO₃ (aq) และ Al(OH)₃ (aq)
HNO₃ (aq) + Al(OH)₃ (aq)  Al(NO₃)₃(aq) + H₂O (l)

1.4 เกลือที่เกิดจากกรดอ่อนและเบสอ่อน เช่น
- NH₄CN เกิดจากกรด HCN กับเบส NH₃
HCN(aq) + NH₃ (g)  NH₄CN (aq) + H₂O (l)
- FeCO₃ เกิดจากกรด H₂CO₃ (aq) กับเบส Fe(OH)₂ (aq)
H₂CO₃ (aq) + Fe(OH)₂ (aq)  FeCO₃(aq) + H₂O (l)

2. เตรียมจากปฏิกิริยาของโลหะกับกรด

โลหะ + กรด  เกลือ + แก๊ส
โลหะ + กรด  เกลือ + น้ำ + แก๊ส
เช่น
Mg (s) + 2HCl (aq)  MgCl₂ (aq) + H₂ (g)
Zn(s) + H₂SO₄ (aq)  ZnSO₄ (aq) + H₂ (g)
3Cu(s) + 8HNO₃ (aq)  3Cu(NO₃)₂ (aq) + H₂O (l) + 2NO (g)

3. เตรียมจากปฏิกิริยาของโลหะออกไซด์กับกรด

โลหะออกไซด์ + กรด  เกลือ + น้ำ

เช่น CaO (s) + H₂SO₄ (aq)  CaSO₄ (s) + H₂O (l)
CuO (s) + H₂SO₄ (aq)  CuSO₄ (s) + H₂O (l)
MgO (s) + 2HCl (aq)  MgCl₂ (aq) + H₂O (l)

4. เตรียมจากปฏิกิริยาของเกลือกับกรด เช่น

FeS(s) + 2HCl (aq)  FeCl₂ (aq) + H₂S (g)
Na₂CO₃ (s) + H₂SO₄ (aq) Na₂SO₄ (aq) + H₂CO₃ (aq)
NaHCO₃ (s) + HCl(aq) NaCl(aq) + H₂O (l) + CO₂ (g)
BaCO₃ (s) + 2HCl (aq)  BaCl₂ (aq) + H₂O (l) + CO₂ (g)

5.เตรียมจากปฏิกิริยาของเกลือกับเกลือ

NaCl (aq) + AgNO₃ (aq)  AgCl(s) + NaNO₃ (aq)
BaCl₂ (aq) + Na₂SO₄ (aq)  BaSO₄ (s) + 2NaCl (aq)
ZnCl₂ (aq) + Na₂S (aq)  ZnS (s) + 2NaCl (aq)

6.โดยการรวมตัวกันโดยตรงของโลหะกับอโลหะ

2Na(s) + Cl₂ (g) 2NaCl (aq)
Fe (s) + S (s)  FeS